December installment महाराष्ट्र सरकारने आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल कुटुंबातील महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी एक महत्वाकांक्षी योजना सुरू केली आहे, ज्याला ‘लाडकी बहीण योजना’ असे नाव देण्यात आले आहे. या योजनेची घोषणा अंतरिम अर्थसंकल्पात करण्यात आली होती आणि त्यानंतर लगेचच तिची अंमलबजावणी सुरू करण्यात आली. या योजनेचा मुख्य उद्देश महिलांना आर्थिक स्वावलंबी बनवणे आणि त्यांच्या कुटुंबाच्या आर्थिक स्थितीत सुधारणा करणे हा आहे.
योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये आणि लाभ पाहता, प्रत्येक पात्र महिला लाभार्थीला दरमहा १,५०० रुपये (दीड हजार रुपये) त्यांच्या बँक खात्यात थेट जमा केले जातात. या योजनेची अंमलबजावणी जुलै २०२३ पासून सुरू झाली आणि तेव्हापासून नियमितपणे लाभार्थींच्या खात्यात रक्कम जमा करण्यात येत आहे. आतापर्यंत जुलै, ऑगस्ट, सप्टेंबर, ऑक्टोबर आणि नोव्हेंबर असे पाच हप्ते महिलांच्या खात्यात जमा करण्यात आले आहेत.
विशेष म्हणजे, विधानसभा निवडणुकीच्या आचारसंहितेपूर्वी ऑक्टोबर आणि नोव्हेंबरचा हप्ता एकत्रितपणे वितरित करण्यात आला, ज्यामध्ये प्रत्येक लाभार्थी महिलेच्या खात्यात तीन हजार रुपये जमा करण्यात आले. मात्र, त्यानंतर राज्यात लागू झालेल्या विधानसभा निवडणुकीच्या आचारसंहितेमुळे या योजनेची अंमलबजावणी तात्पुरती थांबवण्यात आली होती.
आता आचारसंहिता संपल्यानंतर या योजनेच्या अंमलबजावणीला पुन्हा वेग आला आहे. भाजप नेते सुधीर मुनगंटीवार यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, डिसेंबर महिन्याचे पैसे येत्या दोन ते तीन दिवसांमध्ये लाभार्थींच्या खात्यात जमा होण्याची शक्यता आहे. ही बातमी लाखो लाडक्या बहिणींसाठी दिलासादायक ठरणार आहे.
योजनेच्या अंमलबजावणीत आलेल्या आव्हानांकडे पाहता, काही महिलांनी अर्ज केले असूनही तांत्रिक किंवा इतर कारणांमुळे त्यांना अद्याप एकही रुपया मिळालेला नव्हता. मात्र, आता अशा महिलांच्या खात्यांमध्ये थकीत रकमा जमा करण्यास सुरुवात झाली आहे. शुक्रवारपासून या प्रक्रियेला सुरुवात झाली असून, येत्या काळात सर्व पात्र लाभार्थींना त्यांची थकीत रक्कम मिळणार आहे.
विधानसभा निवडणुकीच्या आचारसंहितेमुळे अनेक अर्जांची छाननी प्रक्रिया प्रलंबित होती. आता या प्रक्रियेलाही वेग देण्यात आला आहे. ज्या अर्जांमध्ये काही त्रुटी आढळून आल्या आहेत, त्या अर्जदारांना पुन्हा एकदा अर्ज भरण्याची संधी देण्यात येणार आहे. यामुळे जास्तीत जास्त पात्र महिलांना या योजनेचा लाभ घेता येईल.
लाडकी बहीण योजना ही केवळ आर्थिक मदतीपुरती मर्यादित नाही, तर ती महिलांच्या सर्वांगीण विकासाचा एक महत्वपूर्ण टप्पा आहे. या योजनेमुळे महिलांना नियमित उत्पन्नाचे साधन मिळत असून, त्यांच्या कुटुंबाच्या आर्थिक स्थितीत सुधारणा होण्यास मदत होत आहे. याशिवाय, या योजनेमुळे महिलांमध्ये आर्थिक साक्षरता वाढण्यास मदत होत आहे, कारण प्रत्येक लाभार्थी महिलेला बँक खाते उघडणे आणि त्याचे व्यवस्थापन करणे आवश्यक आहे.
सध्याच्या परिस्थितीत, लाडकी बहीण योजना राज्यातील लाखो महिलांसाठी आशेचा किरण ठरत आहे. या योजनेमुळे महिलांना आर्थिक स्वातंत्र्य मिळत असून, त्या स्वतःच्या पायावर उभ्या राहण्यास सक्षम होत आहेत. महाराष्ट्र सरकारच्या या पुढाकाराने महिला सक्षमीकरणाच्या दिशेने एक महत्वपूर्ण पाऊल टाकले आहे.
या योजनेचा विस्तार करून अधिकाधिक महिलांपर्यंत तिचा लाभ पोहोचवण्याचे प्रयत्न केले जात आहेत. योजनेच्या अंमलबजावणीत येणाऱ्या अडचणींवर मात करून आणि प्रक्रिया अधिक सुलभ करून, शासन सर्व पात्र लाभार्थींपर्यंत या योजनेचा लाभ पोहोचवण्यासाठी कटिबद्ध आहे.