application process भारतीय बँकिंग क्षेत्रातील सर्वात मोठी व विश्वसनीय बँक म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या स्टेट बँक ऑफ इंडिया (एसबीआय) ने मुलींच्या सर्वांगीण विकासासाठी एक महत्त्वाकांक्षी योजना सुरू केली आहे. ‘सुकन्या समृद्धी योजना’ या नावाने ओळखली जाणारी ही योजना मुलींच्या शिक्षण आणि विवाहासाठी आर्थिक सहाय्य करण्याच्या उद्देशाने सुरू करण्यात आली आहे. या लेखात आपण या योजनेची सविस्तर माहिती जाणून घेऊया.
योजनेची मुख्य वैशिष्ट्ये:
सुकन्या समृद्धी योजना ही मुलींच्या उज्ज्वल भविष्यासाठी विशेष रूपाने तयार करण्यात आलेली एक बचत योजना आहे. या योजनेअंतर्गत पालक आपल्या मुलीच्या नावे एक खाते उघडू शकतात आणि नियमित बचतीद्वारे तिच्या भविष्यातील गरजांसाठी आर्थिक तरतूद करू शकतात. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे या योजनेत गुंतवणूक केलेल्या रकमेवर बँक आकर्षक व्याजदर देते, जो सध्या वार्षिक 8 टक्के इतका आहे.
आर्थिक मदतीची मर्यादा:
या योजनेअंतर्गत एका मुलीसाठी जास्तीत जास्त 15 लाख रुपयांपर्यंतची आर्थिक मदत उपलब्ध आहे. ही रक्कम मुलीच्या उच्च शिक्षणासाठी किंवा विवाहासाठी वापरता येते. महत्त्वाची बाब म्हणजे या रकमेवर मिळणारे व्याज हे कर-मुक्त आहे, ज्यामुळे गुंतवणूकदारांना अतिरिक्त आर्थिक फायदा होतो.
पात्रता:
- मुलीचे वय खाते उघडताना 15 वर्षांपेक्षा कमी असणे आवश्यक आहे.
- एका कुटुंबातील दोन मुली या योजनेसाठी पात्र आहेत.
- जुळ्या मुलींच्या बाबतीत विशेष तरतूद असून, एका कुटुंबातील दोन जुळ्या मुली आणि एक मुलगी अशा तिघींनाही या योजनेचा लाभ घेता येतो.
खाते व्यवस्थापन:
योजनेचा लाभ घेण्यासाठी पालकांना त्यांच्या नजीकच्या एसबीआय शाखेत जाऊन खाते उघडावे लागते. खाते उघडताना आवश्यक कागदपत्रे सादर करावी लागतात. नियमित हप्ते भरणे आवश्यक असून, हप्ता भरण्यास विलंब झाल्यास दंडात्मक कारवाई म्हणून 50 रुपये प्रति विलंबित हप्ता असा दंड आकारला जातो.
योजनेचे फायदे:
- उच्च व्याजदर: बाजारातील इतर बचत योजनांच्या तुलनेत या योजनेत अधिक व्याजदर मिळतो.
- कर-सवलत: या योजनेत गुंतवणूक केलेल्या रकमेवर आयकर कायद्याअंतर्गत कर-सवलत मिळते.
- सुरक्षित गुंतवणूक: सरकारी बँकेत असल्याने गुंतवणूक पूर्णपणे सुरक्षित आहे.
- लवचिक निधी उपयोग: जमा झालेली रक्कम मुलीच्या शिक्षण किंवा विवाहासाठी वापरता येते.
सामाजिक महत्त्व:
सुकन्या समृद्धी योजना ही केवळ एक बचत योजना नाही तर ती मुलींच्या सक्षमीकरणाचे एक महत्त्वपूर्ण साधन आहे. या योजनेमुळे पालकांना त्यांच्या मुलींच्या भविष्यासाठी नियोजनबद्ध बचत करण्यास प्रोत्साहन मिळते. शिक्षण आणि विवाह या दोन महत्त्वपूर्ण टप्प्यांसाठी आर्थिक तरतूद करणे सोपे होते.
योजनेची कार्यपद्धती:
खाते उघडल्यानंतर पालक नियमित बचत करू शकतात. किमान वार्षिक गुंतवणूक आणि कमाल मर्यादा या दोन्ही गोष्टींचे पालन करणे आवश्यक आहे. व्याज दर हा सरकारी निर्णयानुसार वेळोवेळी बदलू शकतो, परंतु तो नेहमीच आकर्षक पातळीवर ठेवला जातो.
सुकन्या समृद्धी योजना ही मुलींच्या भविष्यातील गरजा लक्षात घेऊन तयार केलेली एक दूरदर्शी योजना आहे. उच्च व्याजदर, कर-सवलती आणि सुरक्षित गुंतवणुकीच्या संधीमुळे ही योजना पालकांसाठी आकर्षक पर्याय ठरत आहे. या योजनेमुळे मुलींच्या शिक्षण आणि विवाहासाठी आर्थिक नियोजन करणे सोपे झाले आहे.